WYCHODNIE SKALNE
Na obszarze Beskidu Śląskiego, w porównaniu do pozostałych pasm Beskidów w Polsce, występuje zdecydowanie więcej różnego rodzaju form skalnych: baszt, ambon i murów skalnych o wysokościach przekraczających niejednokrotnie kilkanaście metrów. Skupiska takie ukryte w lasach na stromych i trudno dostępnych stokach można spotkać między innymi na Kościelcu, Wytrzyszczonie, pod Halą Jaskową na zboczach Skrzycznego, w otoczeniu Doliny Zimnika i Potoku Twardorzeczka oraz w wielu innych miejscach. Formy skalne przybierają bardzo urozmaicone i różnorodne kształty, niejednokrotnie zadziwiające swym wyglądem, formą i wysokością.
Występujące najczęściej w Beskidzie Ślaskim skały, w zależności od kształtu i położenia, podzielić można na (klasyfikacja przyjęta na potrzeby inwentaryzacji):
Występujące najczęściej w Beskidzie Ślaskim skały, w zależności od kształtu i położenia, podzielić można na (klasyfikacja przyjęta na potrzeby inwentaryzacji):
RODZAJ FORMY:
- pojedyncza
- grupa skał
KSZTAŁT FORMY:
- ambona - duża forma wolnostojąca zrośnięta z podłożem tylko podstawą. Ambona może tworzyć również zakończenie większego występu, grzędy, muru lub ściany skalnej, może się wyodrębniać z tych form oddzielona od nich zazwyczaj wąskimi szczelinami
- baszta - duża forma złączona podstawą i jednym z boków z podłożem. Baszta, podobnie jak ambona, może tworzyć również zakończenie większego występu, grzędy, muru lub ściany skalnej, może się wyodrębniać z tych form oddzielona od nich zazwyczaj wąskimi szczelinami
- grzyb - forma złączona z podłożem wąską podstawą, która rozszerza się ku górze tworząc czapę. Stadia początkowe grzybów bywają również widoczne w murach i ścianach skalnych
- ściana – odsłonięta, pionowa lub stromo nachylona płaszczyzna często w obrębie urwiska bądź osuwiska. Ściany skalne mogą posiadać urozmaicona płaszczyznę, m. in. wnęki, szczeliny, nawisy, schrony.
- mur – długi ciąg skał charakteryzujący się, w odróżnieniu od ścian, dysproporcją stosunku długości do wysokości. W obrębie murów mogą wyodrębniać się baszty, ambony, grzyby (zazwyczaj w początkowym stadium)
- grzęda – duża, nieregularna i wydłużona forma wyraźnie wystająca ponad powierzchnię na której jest zlokalizowana, a jej kształty często są łagodne i zaokrąglone. W obrębie grzęd mogą wyodrębniać się baszty i ambony.
- występ – forma nieregularna zrośnięta z jednej strony zboczem lub wierzchowiną, z drugiej ograniczona ścianką skalną, odsłonięciem skały. Wierzchnia część występu zazwyczaj porośnięta jest roślinnością. Występy o znacznych wysokościach mogą być traktowane jako baszty
- odsłonięcie – niewyodrębniające się ze zbocza odsłonięcie skały. W odróżnieniu od występów odsłonięcia bywają zrównane z płaszczyzną z której się odsłaniają
- stół - różnej wielkości oraz różnego kształtu płaska powierzchnia stanowiąca zakończenie innej formy np. bloków
- nawis – fragment skały ograniczony ścianką podwieszoną. Nawisy często występują łącznie z wieloma innymi formami skalnymi, będąc ich częścią składową
- blok skalny - różnej wielkości luźne fragmenty występujące pojedynczo lub tworzące małe skupiska na powierzchni
- blok skalny osadzony – jw. jednak wyraźnie wpuszczony (zagłębiony) w podłoże. W tym wypadku forma również klasyfikowana jako Ex situ
- blokowisko (gołoborze), duże nagromadzenia luźnych bloków skalnych
- materace skalne, płyty o zaokrąglonych brzegach ułożone jedne na drugich, spośród których wietrzeniem usunięte zostały miękkie międzyległe warstewki
POŁOŻENIE W STOSUNKU DO PODŁOŻA:
- In situ – skały złączone z podłożem w sposób naturalny
- Ex situ – skały oderwane od swojego podłoża
POŁOŻENIE W STOSUNKU DO RZEŹBY TERENU:
- formy wierzchowinowe (szczytowe lub grzbietowe) – wieńczą kulminację lub ciągną się wzdłuż grzbietów głównych i bocznych
- formy przywierzchowinowe (przyszczytowe i przygrzbietowe) – zlokalizowane w obrębie szczytu lub grzbietu, mogą również łączyć się swoją górną częścią z wierzchowiną grzbietową, a dolną ze stokiem
- formy stokowe – występują na różnych odcinkach stoków
- formy dolinne - znajdują się nad dnem doliny oraz na zboczach znajdujących się nad dolinami
EKSPOZYCJA:
– kierunek nachylenia grzbietu/stoku na którym znajduje się obiekt
RODZAJ SKAŁY:
– na podstawie map geologicznych w skali 1:50 000
DOSTĘPNOŚĆ TURYSTYCZNA:
- stanowisko zlokalizowane bezpośrednio przy szlaku turystycznym lub ścieżce przyrodniczej 5
- stanowisko zlokalizowane poza szlakiem lub ścieżką jednak dobrze z niego widoczne 4
- stanowisko niedostępne ze szlaku lub ścieżki oraz słabo widoczne z innych punktów 3
- stanowisko trudno dostępne, np. znacznie zarośnięte lub utrudnione dojście 2
- stanowisko niedostępne turystycznie 1
OCHRONA I POPULARYZACJA:
- pomnik przyrody, geostanowisko, inne
LOKALIZACJA WYCHODNI SKALNYCH WRAZ ZE ZDJĘCIAMI ORAZ WSPÓŁRZĘDNYMI GPS.
MAPA SYSTEMATYCZNIE UZUPEŁNIANA.
WSZYSTKIE POMIARY ORAZ ZDJĘCIA WYKONANE PRZEZ AUTORA STRONY (PIOTR DZIKI)
WSZYSTKIE POMIARY ORAZ ZDJĘCIA WYKONANE PRZEZ AUTORA STRONY (PIOTR DZIKI)
NIECZYNNE KAMIENIOŁOMY NA OBSZARZE
BESKIDU ŻYWIECKIEGO, ŚLĄSKIEGO I MAŁEGO